თამაზ გამყრელიძე
აკადემიკოსი, მეცნიერი და საზოგადო მოღვაწე
2005-2013 - «საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის» პრეზიდენტი
2013 წლიდან - «საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის» საპატიო პრეზიდენტი
აკად. თამაზ გამყრელიძე იკვლევს კულტურის ისტორიის, აღმოსავლეთმცოდნეობისა და თეორიული ენათმეცნიერების, ძველი აღმოსავლური ენების, ინდო-ევროპული, სემიტური, ქართველური ენების სტრუქტურისა და თეორიის საკითხებს; აკად. თამაზ გამყრელიძის მრავალი ფუნდამენტური ნაშრომი გამოცემულია ქართულსა და უცხოურ ენებზე.
კვლევის სფეროები და ენები
მეცნიერებები
კულტურის ისტორია
Expert
აღმოსავლეთმცოდნეობა
Expert
ენების სტრუქტურა
Expert
თეორიული ენათმეცნიერება
Expert
ენები
ენების ცოდნა
ქართული
ძველი ბერძნული
ლათინური
ინგლისური
რუსული
გერმანული
იტალიური
...
კვლევის ენები
ინდო-ევროპული
ქართველური
სემიტური
...
საქმიანობა (კარიერა)
2013 წლიდან
«საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის» საპატიო პრეზიდენტი
დაწკაპეთ ფოტო გსახსნელად
2005 - 2013
«საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის» პრეზიდენტი
დაწკაპეთ ფოტო გსახსნელად
1973 - 2005
საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკად. გიორგი წერეთლის სახ. აღმოსავლეთმცოდნეობის ინსტიტუტის დირექტორი
შემდგომ - საპატიო დირექტორი და სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე
შემდგომ - საპატიო დირექტორი და სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე
1999 წლიდან
ზოგადი და გამოყენებითი ენათმეცნიერების კათედრის გამგე
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
1988 - 1994
საკავშირო მეცნიერებათა აკადემიის ჟურნალ "Вопросы Языкознания"-ს მთავარი რედაქტორი
დაწკაპეთ ფოტო გსახსნელად
1987
«ფონეტიკურ მეცნიერებათა XI საერთაშორისო კონგრესის» პრეზიდენტი
ქ. ტალინი, ესტონეთი
ქ. ტალინი, ესტონეთი
1984 წლიდან
საკავშირო (ამჟამად - რუსეთის) მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი
დაწკაპეთ ფოტო გსახსნელად
1979
საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე
1974
საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი
1967 წლიდან
საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი
დაწკაპეთ ფოტო გსახსნელად
1966 წლიდან
სტრუქტურული და გამოყენებითი ლინგვისტიკის კათედრის გამგე
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
უცხოური აკადემიები
1979, ბოსტონი
«ამერიკის ხელოვნებათა და მეცნიერებათა აკადემიის» უცხოელი საპატიო წევრი
1980, ლონდონი
«ბრიტანეთის აკადემიის» კორესპონდენტი წევრი
1983, ვენა
«ავსტრიის მეცნიერებათა აკადემიის» კორესპონდენტი წევრი
1984, მოსკოვი
საკავშირო (ამჟამად - რუსეთის) მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი
1988, ლაიფციგი
«საქსონიის მეცნიერებათა აკადემიის» უცხოელი წევრი
2006, ვაშინგტონი
«ამერიკის მეცნიერებათა ნაციონალური აკადემიის» უცხოელი წევრი
«ამერიკის შეერთებული შტატების მეცნიერებათა ნაციონალურ აკადემიაში» წევრად არჩევა საყოველთაოდ მიჩნეულია "უმაღლეს პატივად, რაც კი შეიძლება მეცნიერს მიეგოს"
დეტალებისთვის დაწკაპეთ ქვედა გამოსახულებები
აკად. თამაზ გამყრელიძის «ამერიკის მეცნიერებათა ნაციონალურ აკადემიაში» არჩევის შემდეგ აკადემიის დიდი დარბაზის ფოიეში გამოკიდებულია, სხვა დროშებთან ერთად, საქართველოს სახელმწიფო დროშა [აღსანიშნავია, რომ ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკებიდან «ამერიკის ნაციონალურ აკადემიაში» მხოლოდ რუსეთისა და საქართველოს სახელმწიფო დროშებია წარმოდგენილი].
«ამერიკის შეერთებული შტატების მეცნიერებათა ნაციონალურ აკადემიაში» წევრად არჩევა საყოველთაოდ მიჩნეულია "უმაღლეს პატივად, რაც კი შეიძლება მეცნიერს მიეგოს"
დეტალებისთვის დაწკაპეთ ქვედა გამოსახულებები
აკად. თამაზ გამყრელიძის «ამერიკის მეცნიერებათა ნაციონალურ აკადემიაში» არჩევის შემდეგ აკადემიის დიდი დარბაზის ფოიეში გამოკიდებულია, სხვა დროშებთან ერთად, საქართველოს სახელმწიფო დროშა [აღსანიშნავია, რომ ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკებიდან «ამერიკის ნაციონალურ აკადემიაში» მხოლოდ რუსეთისა და საქართველოს სახელმწიფო დროშებია წარმოდგენილი].
2006, ლონდონი
«ევროპის მეცნიერებათა აკადემიის» («Academia Europaea») ნამდვილი წევრი
2006, WAAS
«ხელოვნების და მეცნიერების მსოფლიო აკადემიის» (WAAS) წევრი
2007, ბუდაპეშტი
«უნგრეთის მეცნიერებათა აკადემიის» საპატიო წევრი
2008, რიგა
«ლატვიის მეცნიერებათა აკადემიის» უცხოელი წევრი
2009, ზალცბურგი
«მეცნიერებათა და ხელოვნებათა ევროპული აკადემიის» წევრი
2009, ბრიუსელი
«მეცნიერებათა ფილოსოფიის საერთაშორისო აკადემიის» წევრი (AIPS)
საპატიო წევრობა
1971, ვაშინგტონი
«ამერიკის ლინგვისტური საზოგადოების» საპატიო წევრი
19XX
«ევროპის ლინგვისტური საზოგადოების» წევრი
1986
«ევროპის ლინგვისტური საზოგადოების» პრეზიდენტი
19XX
«ინდო-ევროპული საზოგადოების» საპატიო წევრი (გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკა)
1994, ბონი
ბონის უნივერსიტეტის «საპატიო დოქტორი» – Dr. h. c.:
1995, ბონი
ჩიკაგოს უნივერსიტეტის «საპატიო დოქტორი» – Dr. h. c.:
ჯილდოები
2012
წმიდა გიორგის ოქროს ორდენი
2013 წლის 14 დეკემბერს, წმიდა ანდრია პირველწოდებულისა და მეფე ვახტანგ გორგასლის ხსენების დღეს, მცხეთის სვეტიცხოვლის ტაძარში, აკად. თამაზ გამყრელიძე დაჯილდოვდა საქართველოს ეკლესიის უმაღლესი ჯილდოთი – წმიდა გიორგის ოქროს ორდენით.
დეტალებისთვის დაწკაპეთ ქვედა გამოსახულებები
2013 წლის 14 დეკემბერს, წმიდა ანდრია პირველწოდებულისა და მეფე ვახტანგ გორგასლის ხსენების დღეს, მცხეთის სვეტიცხოვლის ტაძარში, აკად. თამაზ გამყრელიძე დაჯილდოვდა საქართველოს ეკლესიის უმაღლესი ჯილდოთი – წმიდა გიორგის ოქროს ორდენით.
დეტალებისთვის დაწკაპეთ ქვედა გამოსახულებები
2009
80 წლის იუბილე
2009 წლის 23 ოქტომბერს «საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნულმა აკადემიამ» საზეიმო ვითარებაში აღნიშნა აკადემიის პრეზიდენტის - აკად. თამაზ გამყრელიძის - დაბადებიდან 80 წლისთავი
დეტალებისთვის დაწკაპეთ ქვედა გამოსახულება
2009 წლის 23 ოქტომბერს «საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნულმა აკადემიამ» საზეიმო ვითარებაში აღნიშნა აკადემიის პრეზიდენტის - აკად. თამაზ გამყრელიძის - დაბადებიდან 80 წლისთავი
დეტალებისთვის დაწკაპეთ ქვედა გამოსახულება
2000
მიენიჭა "თბილისის საპატიო მოქალაქის" წოდება
1999
დაჯილდოვდა "ღირსების ორდენით"
1990
ივ. ჯავახიშვილის პრემიის ლაურეატი
1989
ჰუმბოლდტის საერთაშორისო პრემიის ლაურეატი
1988
ლენინური პრემიის ლაურეატი (მეცნიერების დარგში)
საზოგადოებრივი მოღვაწეობა
1985-89
«სსრკ უზენაესი საბჭოს» წევრი
აკად. თამაზ გამყრელიძე 1985 წლიდან იყო «სსრკ უზენაესი საბჭოს» წევრი, აგრეთვე საქართველოს დელეგაციის წევრი ქ.მოსკოვში 1989 წელს გამართული «სსრ კავშირის სახალხო დეპუტატთა ყრილობისა» (25 მაისი – 9 ივნისი), სადაც დეპუტატმა გამყრელიძემ თავის გამოსვლაში თბილისში 1989 წლის 9 აპრილს დატრიალებული ტრაგიკული მოვლენების თაობაზე მთელი მსოფლიოს გასაგონად ბრალი დასდო «საბჭოთა კავშირის» იმდროინდელ უმაღლეს პოლიტიკურ და სამხედრო ხელისუფლებას.
დეტალებისთვის დაწკაპეთ ქვედა გამოსახულებები
გამოსვლის ტექსტი
ვიდეოჩანაწერი
აკად. თამაზ გამყრელიძე 1985 წლიდან იყო «სსრკ უზენაესი საბჭოს» წევრი, აგრეთვე საქართველოს დელეგაციის წევრი ქ.მოსკოვში 1989 წელს გამართული «სსრ კავშირის სახალხო დეპუტატთა ყრილობისა» (25 მაისი – 9 ივნისი), სადაც დეპუტატმა გამყრელიძემ თავის გამოსვლაში თბილისში 1989 წლის 9 აპრილს დატრიალებული ტრაგიკული მოვლენების თაობაზე მთელი მსოფლიოს გასაგონად ბრალი დასდო «საბჭოთა კავშირის» იმდროინდელ უმაღლეს პოლიტიკურ და სამხედრო ხელისუფლებას.
დეტალებისთვის დაწკაპეთ ქვედა გამოსახულებები
| გამოსვლის ტექსტი | ვიდეოჩანაწერი |
|
|
1990 - 1992
«საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს» წევრი
როგორც «საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს» წევრი, არის ერთ-ერთი ხელისმომწერი «საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტისა» (1990 წლის 28 ოქტომბერი)
დაწკაპეთ ქვედა გამოსახულება
როგორც «საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს» წევრი, არის ერთ-ერთი ხელისმომწერი «საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტისა» (1990 წლის 28 ოქტომბერი)
დაწკაპეთ ქვედა გამოსახულება
1992 - 2003
რამდენიმე მოწვევის «საქართველოს პარლამენტის» წევრი
აკად. თამაზ გამყრელიძე სხვადასხვა დროს იყო «საქართველოს პარლამენტის» საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის თავმჯდომარე და მუდმივმოქმედი საპარლამენტო დელეგაციების საკოორდინაციო საბჭოს ხელმძღვანელი
აკად. თამაზ გამყრელიძე სხვადასხვა დროს იყო «საქართველოს პარლამენტის» საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის თავმჯდომარე და მუდმივმოქმედი საპარლამენტო დელეგაციების საკოორდინაციო საბჭოს ხელმძღვანელი
სამეცნიერო შრომები
Thomas V. Gamkrelidze, “The Akkado-Hittite Syllabary and the Problem of the Origin of the Hittite Script”
«Archiv Orientální», 1961, 29/3
«სიბილანტთა შესატყვისობანი და ქართველურ ენათა უძველესი სტრუქტურის ზოგი საკითხი»
თბილისი, 1961: «საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის გამომცემლობა»
«სონანტთა სისტემა და აბლაუტი ქართველურ ენებში. საერთო ქართველური სტრუქტურის ტიპოლოგია» (გივი მაჭავარიანის თანაავტორობით), გიორგი წერეთლის რედაქციითა და წინასიტყვაობით
თბილისი, 1965: «თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა»
«Thomas V. Gamkrelidze, “A typology of Common Kartvelian”
«LANGUAGE» 42, 1966
Т.В. Гамкрелидзе, Современная диахроническая лингвистика и картвельские языки
«ВОПРОСЫ ЯЗЫКОЗНАНИЯ», 1971, №2:19-30 №3:34-48
Т.В.Гамкрелидзе, Лингвистическая типология и реконструкция системы индоевро-пейских смычных (соавтор: Вяч. Вс. Иванов)
«Конференция по Сравнительно-Истори-ческой Грамматике Индоевропейских Языков». Предварительные Материалы, Москва 1972
Thomas V. Gamkrelidze, Sprachtypologie und die indoeuropäischen Verschlüsse (co-author: Vjacheslav V. Ivanov)
«PHONETICA» 1973
Thomas V. Gamkrelidze, "The Problem of “l’arbitraire du signe"
«LANGUAGE» 50, 1974
Thomas V. Gamkrelidze, Phonological typology and the hierarchical relations among phonemic units
«UNIVERSALS of HUMAN LANGUAGE», II: Phonology, ed. by J.H.Greenberg – C.A.Ferguson – E.A.Moravcsik, Stanford 1978; cf. «LINGUA» 35, 1975
«Sonantensystem und Ablaut in den Kartvelsprachen»
Günter Narr-Verlag, Tübingen, 1982 | co-author – G.Machavariani
«Индоевропейский язык и индоевропейцы». Реконструкция и историко-типологический анализ праязыка и протокультуры, тт. I/II. С предисловием Р.О. Якобсона
თბილისი, 1984: «თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა» | ვიაჩესლავ ივანოვის თანაავტორობით
«დეზაფრიკატიზაცია სვანურში. "გადაწერის წესები" დიაქრონიულ ფონოლოგიაში»
თბილისი, 1986: «თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა»
«წერის ანბანური სისტემა და ძველი ქართული დამწერლობა. ანბანური წერის ტიპოლოგია და წარმომავლობა», აკაკი შანიძის რედაქციითა და წინასიტყვაობით
თბილისი, 1989: «თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა»
Thomas V. Gamkrelidze & V.V. Ivanov, «The Early History of Indo-European Languages»
SCIENTIFIC AMERICAN, March 1990
«Alphabetic Writing and the Old Georgian Script. A Typology and Provenience of Alphabetic Writing Systems»
«Caravan Books», Delmar, New York, 1994
«Indo-European and the Indo-Europeans». A Reconstruction and Historical Analysis of a Proto-Language and a Proto-Culture, 2 vols. English version by Johanna Nichols, with a Preface by Roman Jakobson
Mouton de Gruyter, Berlin - New York, 1994/95 | co-author – Vjacheslav V. Ivanov
«თეორიული ენათმეცნიერების კურსი» (თანაავტორებთან ერთად)
თბილისი, 2003: «ივ. ჯავახიშვილის სახ. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი» | მეორე გამოცემა - 2008 წ.
Thomas V. Gamkrelidze, Selected Writings: Linguistic Sign, Typology, and Language Reconstruction («Innsbrucker Beiträge zur Sprachwissenschaft»
Innsbruck 2006), with Selected Bibliography and an Introductory Article by Rüdiger Schmitt
«ენა და ენობრივი ნიშანი» (სტატიების კრებული)
თბილისი 2008: «საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია»
Thomas V. Gamkrelidze, Language Typology & Linguistic Reconstruction: A new Paradigm in Historical Comparative Linguistics («Indogermanistik und Linguistik im Dialog»)
Akten der XIII Fachtagung der Indogermanischen Gesellschaft vom 21. bis 27. September 2008 in Salzburg, WIESBADEN 2011.
თამაზ გამყრელიძე. ძველი ქართული ასომთავრული დამწერლობა
«საქართველოს ეთნოგრაფიული მემკვიდრეობის დაცვის ფონდი», სერია: ქართველი ხალხის ტრადიციული კულტურა | თბილისი, 2011.
On the Ecology of Culture
«Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences» – «BNAS», 2007, №1, pp. 153-155
Typology of Writing and the Origin of Alphabetic Script
«BNAS», 2007, №2, pp. 152-162
The “Principle of Complementarity” and the Nature of Linguistic Sign
«BNAS», 2007, №3, pp. 153-160
The Indo-European Glottalic Theory: A New Paradigm in Indo-European Comparative Linguistics
«BNAS», 2008, №1, pp. 140-143
Kartvelian and Indo-European: A Typological Comparison of Reconstructed Linguistic Systems
«BNAS», 2008, №2, pp. 154-160
The Problem of the Origin of the Hittite Cuneiform
«BNAS», 2008, №3, pp. 169 – 174
«Paradigms» in Linguistics and the Problem of the Isomorphism between the Genetic Code & Semiotic Systems
«BNAS», 2009, №2, pp. 194-197Dedicated to the 80th Birthday of my friend & colleague Vyacheslav V. Ivanov, an eminent scholar of our time – Linguist,Semiotician, Culture Historian. (s. also: «Исследования по Лингвистике и Семиотике». Сборник статей к юбилею Вяч. Вс. Иванова. Российская Академия Наук. Институт Славяноведения, Москва 2010, pp. 11-15)
